Πόσοι ξέρουν πόσο ενοχλούνται μαθητές και εκπαιδευτικοί στα σχολεία;
Δεν φαντάζονται το κακό που τους κάνει η αντήχηση.
Το πρόβλημα του ήχου στην αίθουσα αναλύει το άρθρο που έστειλε ο Αρχιτέκτονας και ειδικός στον ήχο Παν. Καραμπατζάκης βασιζόμενο σε ειδικές μελέτες *.
Λίγα πράγματα μας ενοχλούν περισσότερο από την έκθεση σε υπερβολικό θόρυβο ή την αδυναμία να ακούσουμε ότι χρειάζεται ν’ ακούσουμε. Ο θόρυβος μπορεί να συμβάλλει σε καρδιαγγειακές παθήσεις, υψηλή αρτηριακή πίεση, πονοκεφάλους, ορμονικές αλλαγές, διαταραχές του ύπνου, μειωμένες σωματικές και διανοητικές επιδόσεις και μείωση της ηρεμίας.
Από την άλλη πλευρά, σε ένα ακουστικά άνετο περιβάλλον, εκτός από την ακρόαση όσων θέλουμε, εστιάζουμε καλύτερα και νοιώθουμε πιο ήρεμοι.
Η φτοντίδα για τη δημιουργία ακουστικά άνετων χώρων συχνά περιορίζεται σε κινηματογράφους, αίθουσες συναυλιών και στούντιο ηχογραφήσεων. Είναι όμως ιδιαίτερα σημαντικό να επιδιώκεται και στα περιβάλλοντα μάθησης, όπως οι αίθουσες διδασκαλίας και τα σχολεία, καθώς επηρεάζει άμεσα τη σχέση διδασκαλίας-μάθησης.
Η ακουστική δυσφορία μπορεί να βλάψει τη διαδικασία μάθησης, να δυσκολέψει την προσοχή και να επιδεινώσει την επικοινωνία των μαθητών-εκπαιδευτικών.
Οι δυσάρεστες ως προς τον ήχο τάξεις, προκαλούν ταλαιπωρία και μεταβολές της διάθεσης, συμβάλλοντας στην αύξηση του στρες και της κούρασης στους μαθητές καθώς και στις μειωμένες γνωστικές δεξιότητες. Λόγω ακουστικής παρεμβολής από εξωτερικά περιβάλλοντα στην τάξη, η ανάγκη να μιλήσουμε πιο δυνατά, προκαλεί φωνητική και ακουστική εξάντληση για τους δασκάλους και τους μαθητές.
Για την κατανόηση των ζητημάτων γύρω από την ακουστική, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε κάποιες βασικές έννοιες:
Τα ηχητικά κύματα, όταν συλλαμβάνονται από έναν δέκτη, όπως το ανθρώπινο αυτί, συλλέγονται και μεταδίδονται ως πληροφορία στον εγκέφαλο: δηλαδή «ακούγονται». Ενώ η ακουστική ένταση δίδεται σε ντεσιμπέλ (dB), το φάσμα του ήχου εκφράζεται ως “συχνότητα” μέσω της μονάδας Hertz (Hz). Το υγιές ανθρώπινο αυτί είναι ευαίσθητο σε πολύ ευρύ φάσμα συχνοτήτων, από περίπου 20Hz έως 20.000Hz. Κάτω και πάνω από αυτό το εύρος είναι η υπερφόρτωση και ο υπέρηχος, αντίστοιχα.
Εννοείται ότι σε ένα κτίριο και ειδικά στις τάξεις σχολείων, υπάρχουν τέσσερις τύποι ήχων:
- Εξωτερικοί θόρυβοι (από οχήματα, από την αυλή, από αθλητικά γήπεδα).
- Εσωτερικοί θόρυβοι (ομιλία του καθηγητή, παράλληλες συνομιλίες).
- Θόρυβος αντίκτυπου (βήματα, άλματα).
- Θόρυβος εξοπλισμού (από συστήματα κλιματισμού, ανεμιστήρες, υπολογιστές).
Όλοι αυτοί οι θόρυβοι μαζί, επηρεάζουν την ακουστική άνεση των ατόμων. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, το ασφαλές επίπεδο θορύβου σε μια τάξη δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 35 ντεσιμπέλ. Από εκεί και πέρα, η ικανότητα στη μάθηση είναι μειωμένη. Στη Γαλλία, μια μελέτη διαπίστωσε ότι με κάθε αύξηση του θορύβου, της τάξης των 10 decibel, η βαθμολογία των μαθητών στα μαθηματικά μειώθηκε κατά 5,5 βαθμούς.
Άλλες παράμετροι που χρησιμοποιούνται για την περιγραφή της κατανομής ήχου είναι:
- Χρόνος αντήχησης: Ο χρόνος που απαιτείται για να μειωθεί το επίπεδο ήχου μετά την απενεργοποίηση της πηγής ήχου.
- Ακουστική απομόνωση: χαρακτηριστικά υλικού των επιφανειών ενός χώρου που καθορίζει τη μετάδοση του ήχου.
Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, μια άλλη πολύ σημαντική έννοια για μια τάξη-αίθουσα είναι ο Δείκτης Μετάδοσης Ομιλίας (STI), ο οποίος αναφέρεται στην ποιότητα της κατανόησης του λόγου από τους ακροατές. Εάν ο χρόνος αντήχησης (ο χρόνος που απαιτείται για να «ξεθωριάσει» ο ήχος σε μια κλειστή περιοχή μετά τη διακοπή της πηγής ήχου) σε μια αίθουσα διδασκαλίας είναι μεγαλύτερη από 0,6 δευτερόλεπτα, τα παιδιά που κάθονται πέρα από τις μπροστινές σειρές θα δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν μεταξύ ήχου πηγής και ανακλώμενου με αποτέλεσμα να μη μπορέσουν να μάθουν σωστά. Όσο μεγαλύτερος είναι ο χρόνος αντήχησης, τόσο μικρότερη είναι η ικανότητα κατανόησης λόγω της ομαλής επικάλυψης, με άλλα λόγια, τόσο χαμηλότερη θα είναι η καταληψιμότητα του μηνύματος.
Αυτό σημαίνει ότι η ομιλία πιο δυνατά δεν θα κάνει μεγάλη διαφορά στη σαφήνεια και θα κάνει το περιβάλλον ακόμα πιο συγκεχυμένο (με μεγαλύτερη ένταση).
Αλλά πώς μπορεί να βελτιωθεί η ακουστική άνεση στις αίθουσες;
Αυτο γίνεται άψογα με την αρχική σχεδίαση των χώρων και λιγότερο αποτελεσματικά με την εκ των υστέρων διόρθωση προβλημάτων.
Η βελτίωση της ακουστικής στην τάξη είναι πολυ κρίσιμη για μια σωστή διαδικασία διδασκαλίας-εκμάθησης.
Τα κέρδη επηρεάζουν σπουδαστές και εκπαιδευτικούς, οι οποίοι δεν θα πρέπει να υπερβούν τα όρια των φωνών τους.
Οι αρχιτέκτονες παίζουν σημαντικό ρόλο στη μελέτη σχεδίαση και υλοποίηση.
*Η πληθυσμιακή μελέτη
Journal of Urban Health, 91 (2), 256-271
