Η φετινή Α΄ Λυκείου βρήκε στο πρόγραμμά της ένα νέο μάθημα, γιατί περί μαθήματος πρόκειται, το project, ή ερευνητική εργασία.
Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μια ομαδική “μίνι πτυχιακή εργασία” με επιβλέποντα τον υπεύθυνο εκπαιδευτικό και συμμετέχοντες όλους τους μαθητές ενός τμήματος.
Κάθε τμήμα της Α΄ Λυκείου θα εκπονήσει δύο project τη χρονιά, ένα ανά τετράμηνο.
Η βαθμολόγηση του κάθε μαθητή εξαρτάται και από το άτομο και από την ομάδα. Σχεδιάστηκε εξ αρχής ώστε ο βαθμός να μετράει για την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο, αλλά αυτό ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΚΟΜΗ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΘΕΙ.
Το καινούριο, για το ελληνικό Λύκειο, αυτό εκπαιδευτικό εργαλείο εντάσσεται στη φιλοσοφία του “Νέου Σχολείου”, η οποία θεωρεί τους μαθητές ως μικρούς «επιστήμονες-ερευνητές». Αποσκοπεί να οδηγήσει τους μαθητές σε νέες και ενδιαφέρουσες αναζητήσεις, προβληματισμούς και απαντήσεις, μέσα από μια συλλογική πλέον δραστηριότητα.
Η ομάδα υπερέχει του ατόμου αν και τα άτομα διαμορφώνουν την ομάδα.
Η εποχή μας λόγω των μεγάλων και πολύπλευρων επικοινωνιακών της δυνατοτήτων επέβαλε ένα νέο τρόπο έρευνας, λύσης προβλημάτων, παραγωγής γνώσης κλπ που δεν εξαρτάται τόσο πολύ από την αυθεντία του ατόμου όσο από την σύνθεση και την ποιότητα μιας ομάδας.
Η καινοτομία αυτή, που χρόνια τώρα υφίσταται στα πανεπιστήμια και στα ερευνητικά κέντρα, περνάει για πρώτη φορά και στη μέση εκπαίδευση ( στο ΑΞΙΟΝ το project υφίσταται στο Δημοτικό του σχολείο από τη πρώτη κιόλας χρονιά, το 2008). Το θέμα επιλέγεται ύστερα από συζήτηση με τον σύλλογο καθηγητών και τους μαθητές του τμήματος και επιδιώκεται μια διερευνητική προσέγγισή του με τεκμηριωμένες προτάσεις και απαντήσεις. Έτσι οι μαθητές θα καλλιεργήσουν δεξιότητες, ταλέντα και πτυχές του χαρακτήρα τους πολύ καλύτερα σε σχέση με τον παραδοσιακό μονοδιάστατο εκπαιδευτικό τρόπο.
στόχοι και σκοπός
Η νέα αυτή εκπαιδευτική διαδικασία έχει για τους μαθητές, τους εξής σαφείς στόχους:
- Να αναλύουν ένα ερευνητικό θέμα σε άλλα επιμέρους μικρότερα.
- Να κατασκευάζουν ερωτήσεις ανοικτού και κλειστού ορίζοντα.
- Να καταγράφουν ιδέες.
- Να οργανώνουν ιδέες και ερωτήσεις σε ομάδες με κοινό θέμα.
- Να επωμίζονται ευθύνες για συγκεκριμένα βήματα προόδου προς τον στόχο του project.
- Να ολοκληρώνουν συγκεκριμένα μέρη σε συγκεκριμένο χρόνο, βρίσκοντας πληροφορίες και απαντήσεις σε ερωτήματα, με επιστημονικά καταχωρημένες πηγές- βιβλιογραφία και επίσημα στοιχεία.
- Να μπορούν να καταλάβουν αν κάτι είναι ή όχι συνεισφορά και απάντηση στο συγκεκριμένο θέμα.
- Να συνεργάζονται με άλλους για κοινό στόχο.
- Να συναγωνίζονται με άλλες ομάδες και να προσπαθούν περισσότερο για να πετύχουν τον στόχο τους καλύτερα.
- Να γράφουν ξεκάθαρα τις ιδέες και τις απόψεις τους για κάθε θέμα.
- Να αναρωτιούνται πως θα κάνουν καλύτερο κάτι που ήδη έχουν κάνει άλλοι.
- Να βάζουν χρονικά όρια και να τα τηρούν.
- Να παρουσιάζουν τελικά τα αποτελέσματα με τον καλύτερο τρόπο.
Πρόκειται τελικά, για σημαντική εκπαιδευτική καινοτομία, για τα δεδομένα του ελληνικού Λυκείου, που επιχειρεί να εφοδιάσει τους μαθητές με μαθησιακές δεξιότητες που θα τους φανούν αύριο χρήσιμες, είτε στο πανεπιστήμιο, είτε στην αγορά εργασίας. Η μέθοδος χρησιμοποιείται εδώ και πολλά χρόνια στα ευρωπαϊκά σχολεία, μειώνοντας στο ελάχιστο την απόσταση μεταξύ σχολείου και κοινωνικού περιγύρου, καθώς συνδέει τη σχολική εργασία με δραστηριότητες του κοινωνικού χώρου.
πως γίνεται;
Για να υλοποιηθεί ένα project χρειάζεται μια δομημένη και οργανωμένη διαδικασία που ακολουθεί ορισμένες σταθερές, πχ, χρόνου, μεγέθους, καταμερισμού αρμοδιοτήτων κλπ
Tα στάδια ενός project μπορεί να είναι:
- Διατύπωση των σκοπών του θέματος με τη συμμετοχή των μαθητών και τη διακριτική παρέμβαση του καθηγητή ( χρόνος: 1ή 2 βδομάδες).
- Σχεδιασμός των διαδικασιών που θα ακολουθήσουν οι μαθητές (χρόνος: 1 βδομάδα).
- Εκτέλεση του προγράμματος βάσει του σχεδιασμού, με ενδεχόμενες τροποποιήσεις λόγω ειδικών συνθηκών κατά την εκτέλεση( χρόνος: 12 -13 βδομάδες).
- Αξιολόγηση του έργου:
α) κατά τη διάρκεια της οργάνωσης και εκτέλεσης από τον επιβλέποντα εκπαιδευτικό.
β) τελική, για την διαπίστωση της επίτευξης των στόχων του προγράμματος, από τον εκπαιδευτικό ή και τον σύλλογο των εκπαιδευτικών.
θεματικοί κύκλοι
Μετά την έναρξη του σχολικού έτους και μέσα στις δύο πρώτες εκπαιδευτικές; βδομάδες του Σεπτεμβρίου καταρτίζεται ένας κατάλογος με ενδεικτικά θέματα εργασιών, τα οποία θα αντλούνται μέσα από τέσσερις θεματικούς κύκλους
- Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες,
- Τέχνη και Πολιτισμός,
- Μαθηματικά,
- Φυσικές Επιστήμες και Τεχνολογία και
- Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη
με θέματα επιλογής που σχετίζονται με το περιεχόμενο των διδασκομένων μαθημάτων. Οι μαθητές αφού επιλέξουν ποια από αυτά τα θέματα θα αναπτύξουν θα εντάσσονται σε αντίστοιχα “Τμήματα Ενδιαφέροντος” (20μελή, όσο περίπου μια κανονική τάξη / τμήμα), εντός των οποίων θα χωρίζονται σε επιμέρους μικρο – ομάδες των 4 έως 6 μελών. Η διαδικασία κατανομής των μαθητών στις ερευνητικές εργασίες θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί το αργότερο μέχρι το τέλος της δεύτερης εβδομάδας από την έναρξη του διδακτικού έτους
πώς βαθμολογείται και αξιολογείται;
Το κάθε project βαθμολογείται ισότιμα με τα υπόλοιπα μαθήματα από τον επιβλέποντα καθηγητή βάσει δύο κριτηρίων:
α) Τη διαδικασία που ακολουθήθηκε για την παραγωγή της (αξιολογούνται τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, όπως η πρωτοτυπία, η διεπιστημονικότητα, η ερευνητική μεθοδολογία, η ορθή δόμηση κειμένου, ηλεκτρονικής παρουσίασης κλπ. και
β) Το αποτέλεσμα (π.χ. το ενδιαφέρον που προκαλεί στην σχολική κοινότητα και στο ευρύτερο κοινό η εργασία) και την παρουσίαση του αποτελέσματος (εδώ αξιολογείται η σαφήνεια, η χρήση των τεχνολογιών παρουσίασης κλπ.). Κι επειδή εργασίες είναι ομαδικές, προβλέπονται δύο ειδών βαθμολογήσεις: Μία συνολική και μία ατομική για κάθε μαθητή – για το τομέα της εργασίας που είχε αναλάβει να διεκπεραιώσει. .
Ο επιβλέπων καθηγητής θα πρέπει να εξετάσει εάν οι μαθητές έχουν χρησιμοποιήσει ποικιλία πηγών πληροφόρησης και κατά πόσο αυτές είναι έγκυρες, εάν κατά τη διάρκεια της παραγωγής της εργασίας υπήρχε συνεργασία μεταξύ τους, αλλά και το κατά πόσο άρτια και κατανοητή ήταν η παρουσίαση του αποτελέσματος.
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού.
Απαραίτητες προϋποθέσεις για την αποτελεσματικότητα ενός project είναι η αποδοχή ορισμένων βασικών αρχών λειτουργίας της ομάδας των μαθητών, όπως συγκεκριμένοι κανόνες συμπεριφοράς, σαφής διατύπωση των στόχων, πολυεπίπεδη επικοινωνία και συνοχή της ομάδας, στο πλαίσιο της ομαδικής συνεργασίας Όσον αφορά τον ρόλο του καθηγητή στη φάση της ανάπτυξης του project, αυτός είναι πολύπλευρος, στηρίζεται στις σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις, αλλά, κυρίως, συνίσταται σε “δράση από το παρασκήνιο”. Αυτό σημαίνει ότι ο καθηγητής παρεμβαίνει μόνο όταν είναι απαραίτητο και συμμετέχει χωρίς να προκαταλαμβάνει ή να κατευθύνει τις προσπάθειες των μαθητών.
Μορφές και μερικά παραδείγματα.
Το project μπορεί να είναι γραπτή εργασία, βίντεο, φωτογραφική, κατασκευή ή συνδυασμός αυτών π.χ. ένα gallop για τα μουσικά ακούσματα των μαθητών, ένα video για τα αρχαία θέατρα της περιοχής μας, μια μελέτη γύρω από το φαινόμενο της λαθρομετανάστευσης, ή σχετική με τα ιερούς χώρους λατρείας της περιοχής μας, ακόμα, όμως (και ειδικά για τη περίπτωση των ΤΕΛ) και ένα… ηλιακό όχημα,. Ακόμη, σύμφωνα με τις οδηγίες του υπ. Παιδείας, θα πρέπει να επιδιώκεται η διαθεματική ανάπτυξη θεμάτων μέσω της συνεργασίας στο μάθημα καθηγητών διαφορετικών ειδικοτήτων, π.χ. για το θέμα των σύγχρονων προκλήσεων βιοηθικής (τεχνητή γονιμοποίηση, μεταμοσχεύσεις, κλωνοποίηση, κ.λ.π.), ως μέλη της επιβλέπουσας – παιδαγωγικής ομάδας, θα μπορούσαν να συνεργασθούν ο φιλόλογος με τον θεολόγο και τον βιολόγο, κ.ο.κ.
Εφαρμογή το πρώτο 4μηνο του 2011-12.
Σύμφωνα με απόφαση του υπ. Παιδείας, το πρώτο τετράμηνο του νέου σχολικού έτους (2011-2012), που είναι το πρώτο τετράμηνο εφαρμογής των Ερευνητικών Εργασιών, ορίζεται ως πιλοτικό. Αυτό σημαίνει ότι ακολουθούνται όλες οι διαδικασίες, όπως προβλέπονται, μέχρι τη γενική αξιολόγηση της ομαδικής εργασίας, αλλά δεν προβαίνουν οι εκπαιδευτικοί στην ατομική αξιολόγηση των μαθητών. Επομένως μόνο για το πρώτο τετράμηνο του σχολικού έτους 2011-2012 ως ατομικός βαθμός του μαθητή λογίζεται η ομαδική βαθμολογία της ομάδας εργασίας του. Από το δεύτερο τετράμηνο του 2011-2012 εφαρμόζονται κανονικά όλες οι διαδικασίες και πραγματοποιείται κανονικά η ατομική αξιολόγηση των μαθητών.
Συνεργασία με επιστημονικά κέντρα.
Εφόσον ένας από τους σκοπούς του project είναι η συνεργατικότητα μεταξύ μαθητών, είναι αυτονόητη και η συνεργασία μεταξύ εκπαιδευτικών ή ερευνητικών κέντρων. Τα σχολεία μπορούν να επιδιώκουν συνεργασίες και με άλλους φορείς, εκπαιδευτικούς, ερευνητικούς, κοινωνικούς, επιχειρηματικούς κλπ. Το ΑΞΙΟΝ έχει την ευτυχία να συνεργαστεί από φέτος με το ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ της ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ ( Australian Energy Research Institute-AERI) και με τον έλληνα Δ/ντη του κ. VassiliosGAgelidisProfessor of Power Engineering, School of Electrical Engineering and Telecommunications στο UniversityofNewSouthWales– SYDNEY –AUSTRALIA.
Το ερευνητικό αυτό κέντρο θα παρέχει εκπαιδευτική τεχνογνωσία υψηλότατου επιπέδου προς τους μαθητές του ΑΞΙΟΝ στον τομέα των projects και ως πρώτο βήμα υλοποιεί ένα ευρύτερο πρόγραμμα με θέμα: ¨Αναζητώντας το μοντέλο ζήτησης και προσφοράς πρωτογενούς ενέργειας για την Ελλάδα τα επόμενα 50 χρόνια¨. ( ειδικά γι’ αυτό το πρόγραμμα θα γίνουν ειδικές ανακοινώσεις).
Μια ακόμη εποικοδομητική συνεργασία του ΑΞΙΟΝ που συμβάλλει στη ποιότητα των εργασιών αυτών, είναι και η σύμπραξή του με το γνωστό κολλέγιο της Θεσσαλονίκης : ΑΝΑΤΟΛΙΑ – ACT με το οποίο θα υλοποιηθεί ένα debate μεταξύ φοιτητών και μαθητών και με θέμα : ¨Καθαρές πηγές στο … internet”, αφορά τους τρόπους που επιλέγουμε ακριβείς, φερέγγυες, υγιείς πηγές πληροφοριών στο διαδίκτυο από τη πληθώρα που κυκλοφορούν.
Σταύρος Σ. Λίτσας
Μαθηματικός
Δ/ντης Λυκείου ΑΞΙΟΝ
Τα project του Λυκείου ΑΞΙΟΝ για το σχολικό έτος 2011-2012:
